Joanna Krzysztoń i Grzegorz Rogala

Interpretacje

Podstawa dzisiejszej kultury wizualnej wywodzi się zapewne z powszechnego użycia fotografii. Ma to miejsce zwłaszcza teraz w dobie cyfrowego utrwalania i przeobrażania obrazu. Już dawno stwierdzono, że fotografia nie jest tylko zapisem rzeczywistości. Pozostawia ślady ale i równocześnie nas zwodzi i wprowadza czasami w błąd. Bywa, że nie jest obiektywnym świadkiem, lecz środkiem wspomagającym nasze widzenie świata. Niektórzy artyści próbują odsłaniać te utajone cechy fotografii, poddać je nowym odczytaniom i przesunąć znaczenia i narracje danych ujęć.

Joanna Krzysztoń i Grzegorz Rogala pracując w obszarze sztuk wizualnych rozszerzają pole dyskusji na temat fotograficznego medium. W cyklu „Matki, Siostry, Ojcowie” Grzegorza Rogali na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się na swoim miejscu. Artysta sięga po archiwalne fotografie, ale już po pierwszym z nimi zetknięciu orientujemy się, że to nie są po prostu stare fotki wyjęte z albumu rodzinnego. Uległy bowiem przetworzeniu, zostały wykorzystane w celu stworzenia czegoś nowego. Zaciera się w nich granica tego co było, prosta chronologia zaczyna tracić sens. Sceny nałożone na siebie zakłócają schemat tego co było wcześniej z tym co nastąpiło później. To wprawia nas w zaniepokojenie. Oglądając te zdjęcia mamy niestabilne poczucie czasu i wywołuje to w nas potrzebę sięgnięcia do własnych odczuć i przeżyć. To taki trochę rodzaj „bycia poza czasem”. Wydobywanie takich przeżyć za pomocą kreowania nowych obrazów na bazie tych z przeszłości potwierdza kolejne możliwości funkcjonowania fotografii we współczesnym świecie.

W innym cyklu Grzegorz Rogala sięga do starych, zniszczonych dagerotypów i wykorzystuje proces podobny do wydobycia tzw. obrazu utajonego w fotografii (czyli wywołania naświetlonego materiału). Ale do wywołania, a może raczej przywołania obrazu utrwalonego tą jedną z najstarszych technik fotograficznych posługuje się najnowszymi algorytmami sztucznej inteligencji. Korzysta również z oryginalnych opisów dołączonych do zniszczonych przez upływ czasu dagerotypów. Uzyskany obraz akceptuje lub przekształca według własnego uznania zachowując przy tym jego zbliżony do oryginału charakter.

Kolejnym projektem jest wykorzystanie namalowanych tradycyjnie na płótnie przez Joannę Krzysztoń obrazów do tworzenia różnego rodzaju instalacji (również interaktywnych). Seria jej jedenastu abstrakcyjnych niewielkiego rozmiaru płócien, poddana została przetworzeniu. Algorytm został poinstruowany aby szukać w namalowanych abstrakcjach pejzażu lub martwej natury czyli tradycyjnych tematów malarskich z historii sztuki. Narzucony też został styl dawnego dagerotypu. I tak powstała seria sporych wydruków cyfrowych. Nowoczesna technologia wytworzyła obrazy oniryczne i halucynogenne w nostalgicznej konwencji, podobnej do tej jaka cechowała przetworzone stare dagerotypy Grzegorza. „Wydobyty z abstrakcyjnych obrazów świat jest w widoczny sposób nieprawdziwy i niedopowiedziany, ale jednak mający swój niepowtarzalny poetycki wyraz” – jak napisała w komentarzu do tego cyklu Joanna.

Fotografia leżąca u podstawy wizualnych eksperymentów i poszukiwań poprzez swoją ambiwalencję i różnorodność będzie coraz bardziej poszerzać obszar możliwości zastosowania nowych technologii w sztuce współczesnej. Ostatnie prace Joanny Krzysztoń i Grzegorza Rogali znakomicie realizują te tendencje.

Marek Grygiel, Warszawa, 27.06.2024

Joanna Krzysztoń

Studiowała na Wydziale Malarstwa ASP w Warszawie (dyplom z wyróżnieniem w 1978 r, prac. Prof. J Tarasina). W latach 1978-1981 była członkiem eksperymentalnego teatru "Akademia Ruchu". W latach dziewiędziesiątych wyspółpracowała z pismami poświęconymi tematyce wnętrz jako stylistka. W roku 2007 oraz 2020 otrzymała stypendium Ministerstwa Sztuki i Dziedzictwa Narodowego. Przez prawie osiem lat współprowadziła alternatywną galerię 2b+ R na ul. Bukowińskiej w Warszawie ( razem z Grzegorzem Rogalą, Klarą Kopcińską i Józefem Żukiem Piwkowskim). Od ukończenia studiów głównym nurtem jej twórczości pozostaje malarstwo. W ostatniem okresie wraz z mężem Grzegorzem Rogalą tworzą instalacje interaktywne łaczące malarstwo Joanny z efektami komputerowymi, były one wystawiane na kilku wspólnych wystawach w kraju i za granicą ( Wlk. Brytania, Francja, Rumunia). Dwie instalacje, których są autorami : "Muzyka dla parku" oraz "Antypody" znalazły swoje miejsce na terenie parku CRP w Orońsku. Od roku 2011 do 2020 prowadziła zajęcia z malarstwa w Wyższej Szkole Informatyki Stosowanej w Warszawie na Wydziale Grafiki ( obecnie Akademia WIT). W swoim dorobku ma ponad czterdzieści wystaw indywidualnych w kraju i za granicą.

Grzegorz Rogala

W latach 1976 – 1981 studiował na wydziale operatorskim
PWSFTViT w Łodzi. Był członkiem S.F.P., ZPAP. Od 1988
prowadzi „Studio Rogala”, zajmujące się produkcją i post-
produkcją filmową. Zrealizował bądź brał udział w realizacji
ok. 800 projektów filmowych i reklamowych. Uhonorowa-
ny w 1996 nagrodą za animację komputerową „Crackfilm”,
Kraków. Od 23 lat zajmuje się czynnie filmem, fotografią
i sztuką interaktywną. Prace w zbiorach MN w Warszawie,
MN w Gdańsku, jak również w kolekcjach prywatnych we
Francji, Nowej Zelandii, Niemczech, Holandii, Polsce. Od
2007 prowadzi, razem z Józkiem Piwkowskim, galerię
2b+r w Warszawie. Autor nagrodzonych i wyróżnionych
na festiwalach międzynarodowych filmów oraz instalacji
interaktywnych: za film „Linia” 1-sza nagroda na Festiwalu
filmowym w Monachium, za film „Podniesienie” wyróżnie-
nie na festiwalu filmowym w Bombaju, Indie, za instalacje
interaktywną „Chopin” 1-sza nagroda na festiwalu mediów
„Cho-Ping”, Zachęta, Warszawa. Za instalację „Traces”
nagroda na festiwalu w Nowym Sadzie, Serbia. Zrealizo-
wał kilka scenografii wirtualnych dla Opery Kameralnej
w Warszawie. Brał udział w kilkudziesięciu wystawach
indywidualnych i zbiorowych. Od 2010 roku prowadzi
zajęcia z technik multimedialnych na WIT według autor-
skiego programu. Doktorat z dziedziny intermedia na UAP
w Poznaniu w 2014 roku.

Dostępność wystawy

Centrum im. Ludwika Zamenhofa; ul. Warszawska 19; 27.09-20.10.2024; wt.-ndz., w godz. 10:00-17:00